بذرها و دانه ها موادی هستند که غربال و دانه بندی آن ها از اهمیت بسیار بالایی در تعیین درجه کیفی و در نهایت قیمت آن برخوردار می باشد. یکی از روش های غربال و دانه بندی دانه ها و بذر ها بوجاری بذر به کمک دستگاه ترویز برای حذف مواد زائد و دستیابی به بذر با خلوص فیزیکی استاندارد می باشد.
دستگاه های ترویز یکی از دستگاه های پرکاربرد در غربال دانه ها در بین دستگاه بوجاری می باشد که از یک استوانه برای جداسازی بذر از نظر ابعاد طولی می باشد.
یکی از مشکلات عمده کار با این دستگاه این است که، با توجه به این که جداسازی دانه ها به وسیله ی دستگاه ترویز از لحاظ قطر دانه ها انجام می گیرد، بذر های هم قطر با طولهای متفاوت مثل جو و گندم را نمی توان با این دستگاه غربال کرد و در این صورت هر سایت تولید بذر نیازمند سیستم تفکیک کننده های سیلندری مجهز به استوانه های سیلندر محفر می باشد.
علاوه بر این ها با تجهیز ایستگاه های بوجاری بذر به این نوع سیستم، انتقال آلودگی بذر ها به سایر دانه ها به کمک دستگاه ضدعفونی کننده بذر تا حد قابل ملاحظه ای کاهش خواهد داشت.
یکی از کاربردهای عمده دستگاه های ترویز بذر گندم، جدا سازی بذر سالم از جو ، یولاف ، بذرهای غیر استاندرد و خرد شده و سیاه دانه میباشد.
در فرآیند غربال با دستگاه ترویز یکی از اصلی ترین اهداف، جداسازی بذرهای با کیفیت از بذرهای بی کیفیت و شکسته و مواد زائد به کمک اندازه ی قطری بذر می باشد.
اصول بوجاری کردن بذر با دستگاه ترویز:
بوجاري و درجه بندي بذر و دانه ها اصولا بر اساس خصوصیاتي مانند اندازه، وزن، شكل یا وضعیت هندسي دانه، شكل و انتقال ، خواص الكتریكي ، بافت سطح، خواص مكانیكي نور، رنگ و خواص شیمیایي انجام مي شود .
اندازه دانه:
یکی از اولین مراحل برای جداسازی و غربال بذر ها از یک دیگر، غربال دانه ها به وسیله ی تفاوت سایز آن ها می باشد. در Sieve Screen مواد دانه اي غربال این روش مواد اصلي و ناخالصي ها به دلیل اختلاف اندازه هایشان از یكدیگر جدا مي شوند.
وزن دانه:
یکی دیگر از مراحل تفکیک دانه ها از یک دیگر، استفاده از اختلاف وزن دانه ها با یک دیگراست. برای انجام این روش ابتدا، مواد در یك کانال قرار مي گیرند. فشار یا مكش بادي که به وسیله پنكه در کانال تولید م ي شود مواد را از یكدیگر جدا مي کند.
شكل هندسي دانه:
گرد یا بیضي بودن دانه، کشیده یا چاق بودن و دیگر شكل هایی که مواد دارند، براي تمیز کردن محصول مورد استفاده قرار مي گیرند .به طور مثال دانه جو نسبت به گندم بلندتر و باریك تر است.
خصوصيات مكانيكي و بافت سطح دانه:
دانه ها ممكن است سطح صاف یا زبری داشته باشند .اصطكاک دانه های مختلف با توجه به شكل سطح آنها متفاوت است . بر این اساس، ماشین هایی وجود دارند که از یك تسمه نقاله شیب دار و مخزن تشكیل شده اند. حرکت تسمه نقاله به سمت بالاي شیب مي باشد. دانه های مسطح و خشبي با تسمه نقاله به بالاي شیب ، ریخته شده روي تسمه نقاله منتقل شده، درون مخزن اول مي ریزند. دانه های گرد با سطوح صاف روي تسمه نقاله سر مي خورند و یا غلتیده، در پایین تسمه نقاله درون مخزن دوم قرار مي گیرند.
خواص الكتريكي و مغناطيسي دانه:
در این روش دانه ها بر اساس اختلاف بين خصوصيات ، مغناطيسي شان جدا مي شوند. لایه نازكي از دانه روي تسمه نقاله ریخته مي شوند .در انتهاي تسمه نقاله دانه ها تحت تأثير یك ميدان قوي الكتریكي قرار مي گيرند .سطح دانه ها مغناطيسي شده و به تسمه مي چسبند .با چرخيدن تسمه دور غلتك، دانه هایی كه دارای خصوصيت مغناطيسي ضعيف تري هستند، زودتر و دانه های با خصوصيت مغناطيسي قوي تر، دیرتر از تسمه جدا مي شوند و به درون مخزن های مجزا سقوط مي كنند .به این ترتيب دانه هاي مختلف در مخزن مجزا تفكيك مي شوند